Active Directory (AD) to usługa katalogowa opracowana przez firmę Microsoft, która umożliwia zarządzanie zasobami i usługami w sieci komputerowej, a także przechowywanie informacji o użytkownikach, komputerach, grupach i innych obiektach w organizacji. Jest to kluczowa technologia wykorzystywana w sieciach opartych na systemie Windows, szczególnie w przedsiębiorstwach i instytucjach, które potrzebują centralnego zarządzania i autentykacji użytkowników.

1. Podstawowe pojęcia i elementy Active Directory

a) Domena

Domena w Active Directory to podstawowa jednostka organizacyjna, która grupuje użytkowników, komputery i inne zasoby w sieci. Każda domena posiada swoją unikalną nazwę, np. „firma.com”. W obrębie jednej domeny przechowywana jest baza danych, która zawiera wszystkie obiekty (np. konta użytkowników, komputery) oraz ustawienia konfiguracji. Domena jest jednostką zarządzania, a jej administratorzy mają pełną kontrolę nad zasobami w danej domenie.

b) Drzewo i Las

• Drzewo (Tree) to hierarchiczna struktura zorganizowana w postaci połączonych ze sobą domen. Domena główna (root domain) może mieć subdomeny, tworząc w ten sposób drzewo domen. Wszystkie domeny w obrębie drzewa dzielą wspólną przestrzeń nazw, co oznacza, że każda domena w drzewie ma nazwę złożoną z nazwy nadrzędnej domeny, np. sub.firma.com.
• Las (Forest) to najwyższy poziom organizacji w AD, który obejmuje jedno lub więcej drzew. Las umożliwia integrację różnych przestrzeni nazw w ramach jednej infrastruktury katalogowej. Domena w lesie może mieć różne przestrzenie nazw, jednak wszystkie domeny w lesie dzielą wspólne usługi i replikację katalogu.

c) Kontroler domeny (Domain Controller)

Kontroler domeny to serwer, który przechowuje bazę danych Active Directory. Odpowiada on za autentykację użytkowników, zarządzanie uprawnieniami oraz zapewnia dostęp do zasobów w danej domenie. W przypadku większych organizacji stosuje się wiele kontrolerów domeny, aby zapewnić redundancję i ciągłość pracy w przypadku awarii. Kontrolery domeny replikują między sobą dane z katalogu, dzięki czemu wszystkie serwery mają dostęp do najnowszych informacji.

d) Jednostki Organizacyjne (Organizational Units, OU)

Jednostki organizacyjne to kontenery, w których można grupować obiekty w obrębie jednej domeny, np. użytkowników, komputery, grupy. OU pozwala na organizowanie zasobów w sposób, który odpowiada strukturze organizacji, ułatwiając zarządzanie. Dzięki jednostkom organizacyjnym można delegować odpowiedzialność za administrację określonym obiektom, co zwiększa elastyczność zarządzania systemem.

e) Grupy

Grupy w AD służą do zarządzania uprawnieniami dostępu do zasobów w sieci. Istnieją dwa główne typy grup:

• Grupy bezpieczeństwa (Security Groups) – służą do przypisywania uprawnień do zasobów, takich jak pliki czy foldery. Użytkownicy mogą być przypisani do grup, a grupa może mieć przypisane określone uprawnienia.
• Grupy dystrybucyjne (Distribution Groups) – są używane głównie do wysyłania wiadomości e-mail do grupy użytkowników. Grupy dystrybucyjne nie mają przypisanych uprawnień do zasobów.

2. Podstawowe usługi i protokoły

a) Protokół LDAP (Lightweight Directory Access Protocol)

LDAP jest protokołem komunikacyjnym, który umożliwia dostęp do katalogów usług Active Directory. Używa się go do zapytań i modyfikacji danych w katalogu AD, np. aby sprawdzić dane o użytkowniku lub wprowadzić zmiany w bazie danych katalogowej. Dzięki LDAP można komunikować się z AD z poziomu różnych aplikacji i systemów.

b) Usługa DNS (Domain Name System)

Active Directory jest ściśle zintegrowane z systemem DNS. W rzeczywistości DNS jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania AD. Serwery DNS pozwalają na rozwiązywanie nazw domenowych na adresy IP, co umożliwia komputerom w sieci odnalezienie kontrolerów domeny i innych zasobów. W AD serwery DNS przechowują informacje o lokalizacji kontrolerów domeny w danej domenie, co jest kluczowe dla poprawnej autentykacji i replikacji.

c) Replikacja

Replikacja to proces synchronizacji danych w obrębie kontrolerów domeny w organizacji. Dzięki replikacji, dane katalogu są regularnie kopiowane pomiędzy kontrolerami, co zapewnia spójność informacji. Replikacja odbywa się automatycznie, a AD jest zaprojektowane tak, aby minimalizować czas potrzebny na synchronizację między serwerami.

3. Zarządzanie bezpieczeństwem i politykami

a) Zarządzanie uprawnieniami

Active Directory umożliwia precyzyjne zarządzanie dostępem do zasobów. Poprzez grupy bezpieczeństwa i przypisane im uprawnienia, administratorzy mogą kontrolować, kto i w jakim zakresie ma dostęp do plików, folderów, drukarek, aplikacji i innych zasobów w sieci. Można również ustalać polityki zabezpieczeń, takie jak wymogi dotyczące haseł, blokowanie kont czy kontrolowanie logowania.

b) Polityki grupowe (Group Policy)

Group Policy to narzędzie pozwalające na centralne zarządzanie ustawieniami systemów komputerowych i użytkowników w organizacji. Polityki grupowe mogą obejmować różne aspekty, takie jak:

• Wymogi haseł (długość, złożoność, okres ważności)
• Blokowanie kont użytkowników po kilku nieudanych próbach logowania
• Przypisanie aplikacji lub drukarek
• Ustawienia zabezpieczeń systemu operacyjnego

4. Zalety Active Directory

• Centralizacja zarządzania: Dzięki AD można zarządzać wszystkimi użytkownikami i komputerami w sieci z jednego miejsca, co znacznie ułatwia administrację.
• Skalowalność: AD jest w stanie obsługiwać zarówno małe organizacje, jak i ogromne korporacje z setkami tysięcy użytkowników i urządzeń.
• Bezpieczeństwo: AD umożliwia ścisłe kontrolowanie dostępu do zasobów i implementację polityk bezpieczeństwa.
• Integracja z innymi systemami Windows: AD jest ściśle zintegrowane z innymi produktami Microsoft, co pozwala na łatwe wdrożenie w organizacjach korzystających z systemów Windows.

5. Wyzwania

• Skomplikowana konfiguracja: Dobrze skonfigurowane Active Directory wymaga doświadczenia w zarządzaniu systemami Windows Server oraz dobrzej zaplanowanej struktury domenowej i polityk grupowych.
• Zarządzanie dużymi środowiskami: W dużych organizacjach konieczne jest stosowanie rozwiązań, które zapewnią redundancję, takie jak wiele kontrolerów domeny i kontrola nad replikacją danych.
• Bezpieczeństwo: Choć AD oferuje wiele narzędzi do zabezpieczania zasobów, jego centralizacja sprawia, że staje się celem dla cyberprzestępców. Należy więc szczególnie dbać o zabezpieczenia i monitorowanie aktywności w systemie.